GEPHRAS / GEPHRAS2
  • Project
  • Team
  • User Guide
  • Dictionary
  • Activities
  • Cooperation partners
  • Bibliography
  • Contact
GEPHRAS / GEPHRAS2
  • Project
  • Team
  • User Guide
  • Dictionary
  • Activities
  • Cooperation partners
  • Bibliography
  • Contact

naso

[ˈnaːzu]

naso

N + Adj/AdjP (or Adj + N)

Genoese Italian
bello naso
[ˈbɛlˑu ˈnaːzu]
A Marinin a l’à pròpio un bello naso, no t’ô pâ?
bel naso
Marina ha proprio un bel naso, non credi?
brutto naso
[ˈbrytˑu ˈnaːzu]
brutto naso
naso accostippou
[ˈnaːz(w) akustiˈpɔu̯]
naso costipato
nao raffreddato
naso appatattou
[ˈnaːz(w) apataˈtɔu̯]
A ciù cösa ch’a me piaxe di figgeu figgin o l’é o naso appatattou che gh’an.
naso patatino
La cosa che mi piace di più dei bambini piccoli è il loro naso patatino.
naso appissuo
[ˈnaːz(w) apiˈsyːu]
naso aguzzo
naso puntuto
naso appuntito
naso aquilin
[ˈnaːz(w) akwiˈliŋ]
naso aquilino
naso attappou, naso tappou
[ˈnaːz(w) ataˈpɔu̯], [ˈnaːzu taˈpɔu̯]
naso chiuso
naso azzembou
[ˈnaːz(w) azeŋˈbɔu̯]
naso arcuato
naso ingobbito
naso camusso [disus.]
[ˈnaːzu kaˈmysˑu]
naso camuso
naso ciatto
[ˈnaːzu ˈt͡ʃatˑu]
naso piatto
naso ciöso
[ˈnaːzu ˈt͡ʃɔːsu]
Aggi paçiensa se parlo à sto mòddo, l’é che gh’ò o naso ciöso.
naso chiuso
Scusa se parlo in questo modo, è che ho il naso chiuso.
naso curto
[ˈnaːzu ˈkyːrtu]
naso corto
naso delicou
[ˈnaːzu deliˈkɔu̯]
naso delicato
naso desproporçionou
[ˈnaːzu desprupursjuˈnɔu̯]
naso sproporzionato
naso drito
[ˈnaːzu ˈdriːtu]
naso dritto
naso fin
[ˈnaːzu ˈfiŋ]
naso fine
naso finto
[ˈnaːzu ˈfiŋtu]
naso finto
naso grego
[ˈnaːzu ˈgreːgu]
naso greco
naso gròsso
[ˈnaːzu ˈgrɔsˑu]
Quand’o l’ea figgeu o Gabriê ô piggiavan in gio co-o dîghe ch’o l’à o naso gròsso.
naso grosso
Quand’era piccolo prendevano in giro Gabriele dicendogli che aveva il naso grosso.
naso ingombio
[ˈnaːzu ŋguŋˈbiːu]
naso arcuato
naso ingobbito
naso inscio
[ˈnaːzu ˈiŋʃu]
naso gonfio
naso longo
[ˈnaːzu ˈluŋgu]
naso lungo
naso lustro
[ˈnaːzu ˈlystru]
naso lustro
naso moælo
[ˈnaːzu ˈmwɛːlu]
Mæ barba o Tognin o l’aiva delongo o naso moælo da-o gran vin ch’o beveiva.
naso paonazzo
Mio zio Antonio aveva sempre il naso paonazzo per il molto vino che beveva.
naso piccin
[ˈnaːzu piˈt͡ʃiŋ]
naso piccolo
naso postisso
[ˈnaːzu pusˈtisˑu]
naso posticcio
naso proporçionou
[ˈnaːzu prupursjuˈnɔu̯]
naso proporzionato
naso refæto
[ˈnaːzu reˈfɛːtu]
Ti pensi che a Nonçia a l’agge o naso refæto?
naso rifatto
Pensi che Nunzia abbia il naso rifatto?
naso reusa
[ˈnaːzu ˈrøːza]
naso rosa
naso roman
[ˈnaːzu ruˈmaŋ]
naso romano
naso rosso
[ˈnaːzu ˈrusˑu]
naso rosso
naso sciaccou
[ˈnaːzu ʃaˈkɔu̯]
naso schiacciato
naso sciappou
[ˈnaːzu ʃt͡ʃaˈpɔu̯]
naso spaccato
naso sottî
[ˈnaːzu suˈtiː]
naso sottile
naso stòrto
[ˈnaːzu ˈstɔːrtu]
naso torto
naso storto
naso tappou
[ˈnaːzu taˈpɔu̯]
Aggi paçiensa, respio co-a bocca perché gh’ò o naso tappou.
naso tappato
Scusami, respiro con la bocca perché ho il naso tappato.

N + PrepP

Genoese Italian
naso à beccua
[ˈnaːzw a beˈkyːa]
A Delaide a l’à delongo patio pe-o fæto d’avei o naso à beccua.
naso adunco
naso a becco
Adelaide ha sempre sofferto per il fatto di avere il naso adunco.
naso à trombetta
[ˈnaːz(w) a tromˈbetˑa]
naso a trombetta
naso da bosseur
[ˈnaːzw da buˈsøːr]
naso da pugile
naso da cagnetta
[ˈnaːzw da kaˈɲetˑa]
naso rincalcagnato
naso da porchetto
[ˈnaːzw da purˈketˑu]
naso da maialino

N + relative clause

Genoese Italian
naso ch’o spòrze
[ˈ ˈnaːzu k u ˈspɔːrze]
naso prominente
naso ch’o stissa
[ˈnaːzu k u ˈstisˑa]
naso gocciolante

N + Prep + N (naso)

Genoese Italian
ae do naso
[ˈaːe du ˈnaːzu]
ali del naso
beuggi do naso
[ˈbød͡ʒˑi du ˈnaːzu]
buchi nel naso
cacche do naso
[ˈkakˑe du ˈnaːzu]
caccole del naso
fietto do naso
[ˈfjetˑu du ˈnaːzu]
setto nasale
setto del naso
forma do naso
[ˈfuːrma du ˈnaːzu]
forma del naso
gosse pe-o naso
[ˈgusˑe pɔu̯ ˈnaːzu]
Ò da passâ da-o speçiâ pe accattâme e gosse pe-o naso.
gocce per il naso
Devo passare in farmacia a comprare le gocce per il naso.
intrâ do naso
[iŋˈtraː du ˈnaːzu]
vestibolo del naso
mandillo da naso
[ˈmandiːlˑu da ˈnazu]
fazzoletto da naso
pendin do naso
[peŋˈdiŋ da ˈnaːzu]
orecchino al naso
pertuxi do naso
[pɛrˈtyːʒi da ˈnaːzu]
buchi del naso
pessigo a-o naso
[peˈsiːg ɔu̯ ˈnaːzu]
L’é da dexe menuti ch’ò un pessigo a-o naso che n’arriëscio à scorrî.
pizzicore al naso
Sono dieci minuti che ho un pizzicore al naso che non riesco a mandar via.
ponta do naso
[ˈpuŋt ɔu̯ ˈnaːzu]
punta del naso
profî do naso
[pruˈfiː du ˈnaːzu]
profilo del naso
reixe do nso
[ˈrei̯ʒe du ˈnaːzu]
radice del naso
sangue da-o naso
[ˈsaŋgwe dɔu̯ ˈnaːzu]
Cöse l’é successo? Comm’a l’é che ti perdi sangue da-o naso?
sangue dal naso
Che è successo? Come mai perdi sangue dal naso?
sbroggio do naso
[ˈzbrud͡ʒˑu du ˈnaːzu]
muco del naso
scianchi do naso
[ˈʃaŋki du ˈnaːzu]
lati del naso
sciusciâ de naso
[ʃyʃˈaː de ˈnaːzu]
soffiata di naso
tabacco da naso
[taˈbakˑu da ˈnaːzu]
tabacco da naso

N (Subj) + V (or V + N (predicative complement of the subject))

Genoese Italian
o naso o coa (à qcn.)
[u ˈnaːzuː ˈkuːaː kwarkeˈdyŋ]
Me coa o naso; t’aviësci pe caxo un mandillo?
il naso cola (a qcn.)
Mi cola il naso; per caso avresti un fazzoletto?
o naso o cresce (à qcn.)
[u ˈnaːzuː ˈkreʃˑe kwarkeˈdyŋ]
il naso cresce (a qcn.)
o naso o pâ à un çerto mòddo
[u ˈnaːzuː ˈpaː (a) ŋ ˈsɛːrtu ˈmɔdˑu]
in naso appare in un certo modo
o naso o pessiga (à qcn.)
[u ˈnaːzuː peˈsiːgaː kwarkeˈdyŋ]
il naso pizzica (a qcn.)
o naso o resata à qcn.
[u ˈnaːzuː reˈsaːta kwarkeˈdyŋ]
il naso spicca a qcn.
o naso o respia
[u ˈnaːzuː resˈpiːa]
il naso respira
o naso o s’alloghisce (à qcn.)
[u ˈnaːzuː s aluŋˈgiʃˑ(e) a kwarkeˈdyŋ]
A-o Pinocchio s’allonghisce o naso quand’o conta de böxie.
il naso si allunga (a qcn.)
A Pinocchio si allunga il naso quando racconta bugie.
o naso o s’attappa (à qcn.), o naso o se tappa (à qcn.)
il naso si chiude
o naso o sccioisce sangue (à qcn.)
[u ˈnaːzuː ˈʃt͡ʃwiʃˑe ˈsaŋgw(e) a kwarkeˈdyŋ]
il naso sanguina (a qcn.)
o naso o sente qcs.
[u ˈnaːzuː ˈseŋte kwarˈkɔːsa]
il naso avverte qcs.
o naso o smangia à qcn.
[u ˈnaːzuː ˈzmaŋd͡ʒaː kwarkeˈdyŋ]
il naso prude a qcn.
o naso o stissa
[u ˈnaːzuː ˈstisˑa]
il naso perde
o naso o stissa (à qcn.)
[u ˈnaːzuː ˈstisˑaː kwarkeˈdyŋ]
il naso cola
il naso gocciola

V + N (DirObj or its predicative complement)

Genoese Italian
arruffâ o naso
[aryˈfɔu̯ ˈnaːzu]
arricciare il naso
attappâ o naso a qcn.
[ataˈpɔu̯ ˈnaːzw a kwarkeˈdyŋ]
tappare il naso a qcn.
attappâse o naso, tappâse o naso
[ataˈpaːsɔu̯ ˈnaːzu], [taˈpaːsɔu̯ ˈnaːzu]
turarsi il naso
tapparsi il naso
destappâ o naso (con qcs.)
[destaˈpɔu̯ ˈnaːzu kuŋ kwarˈkɔːsa]
O mego o m’à acconseggiou de gosse pe destappâme o naso.
liberare il naso (con qcs.)
stappare il naso (con qcs.)
decongestionare il naso (con qcs.)
Il dottore mi ha consigliato delle gocce per stapparmi il naso.
fâne savei o naso
[ˈfaːne saˈvei̯ u ˈnaːzu]
avere un forte odore
frettâ o naso
[freˈtɔu̯ ˈnaːzu]
strofinare il naso
grattâse o naso
[graˈtaːsɔu̯ ˈnaːzu]
grattarsi il naso
nettezzâ o naso
[neteˈzɔu̯ ˈnaːzu]
Pe caxo gh’ei un mandillo? Sento ch’ò da netezzâme o naso.
pulire il naso
Per caso avete un fazzoletto? Sento che devo pulirmi il naso.
piccâ o naso (contra qcs.)
[piˈkɔu̯ ˈnaːzu ˈkuŋtra kwarˈkɔːsa]
sbattere il naso (contro qcs.)
redue o naso
[reˈdyːɔu̯ ˈnaːzu]
ridurre il naso
refâse o naso
[reˈfaːsɔu̯ ˈnaːzu]
rifarsi il naso
rompî o naso à qcn.
[ruŋˈp(j) uː ˈnaːz(w) a kwarkeˈdyŋ]
rompere il naso a qcn.
spaccare il naso a qcn.
rompîse o naso
[ruŋˈpiːsɔu̯ ˈnaːzu]
rompersi il naso
sciaccâ o naso
[ʃaˈkɔu̯ ˈnaːzu]
schiacciare il naso
sciusciâse o naso
[ʃyˈʃaːsɔu̯ ˈnaːzu]
Quande s’é in compagnia no l’é boña educaçion sciusciâse o naso tròppo fòrte.
soffiarsi il naso
Quando si è in compagnia non è buona educazione soffiarsi il naso facendo troppo rumore.
stòrse o naso
[ˈstɔːrsɔu̯ ˈnaːzu]
storcere il naso

V + N (IndirObj or its predicative complement, or else agent complement)

Genoese Italian
parlâse into naso
[parˈlaːse ŋtu ˈnaːzu]
parlare col naso
sciorbî co-o naso
[ʃurˈbiː kuː ˈnaːzu]
inspirare col naso
sciusciâ co-o naso
[ʃyˈʃaː kuː ˈnaːzu]
espirare col naso
espirare dal naso
tiâ sciù co-o naso
[ˈtjaː ˈʃy kuː ˈnaːzu]
No stâ à tiâ sciù co-o naso, ch’o te fa mâ!
tirare su col naso
Non tirare su col naso, potrebbe farti male!

Further structures

Genoese Italian
avei a stissa a-o naso
[aˈvei̯ a ˈstisˑ ɔu̯ ˈnaːzu]
Gh’é mai tanto freido che comensa à vegnîme a stissa o naso.
avere la goccia al naso
Fa così freddo che comincia a venirmi la goccia al naso.
mettise e die into naso
[ˈmetˑiseː ˈdiːe ŋtu ˈnaːzu]
mettersi le dita nel naso

naso as (part of a) DirObj (including subordinate clauses)

Genoese Italian
arrestâ con un parmo de naso, restâ con un parmo de naso
[aresˈtaː kwiŋ ˈpaːrmu de ˈnaːzu], [resˈtaː kwiŋ ˈpaːrmu de ˈnaːzu]
A Iläia a l’ea convinta che gh’avieivan dæto unna promoçion in sciô travaggio, ma a l’é arrestâ con un parmo de naso.
restare con un palmo di naso
rimanere con un palmo di naso
(= ‘rimanere deluso e stupefatto’)
Ilaria era convinta che avrebbe ottenuto una promozione sul lavoro, ma è rimasta con un palmo di naso.
arruffâ o naso
[arˑyˈfˑaː u ˈnaːzu], [arˑyˈfˑɔu̯ ˈnaːzu]
arricciare il naso
(= ‘assumere un’espressione schifata’)
avei do naso
[aˈvei̯ du ˈnaːzu]
avere naso
(= ‘essere accorto e in grado di prevedere i possibili sviluppi futuri di qcs.’)
mette sciù naso
[ˈmetˑe ˈʃy ˈnaːzu]
alzare la cresta
(= ‘assumere un atteggiamento sfrontato e superbo’)

naso as (part of an) IndirObj (including subordinate clauses)

Genoese Italian
avei a spussa sotta a-o naso
[aˈvei̯ a ˈspysˑa ˈsutˑɔu̯ ˈnaːzu]
avere la puzza sotto al naso
(= ‘comportarsi con atteggiamento estremamente borioso e con arie di grandi superiorità’)
avei qcs. davanti a-o naso
[aˈvei̯ kwarˈkɔːsa daˈvaŋtj ɔu̯ ˈnaːzu]
Comme, dond’a l’é a bottiggia? No ti veddi che ti l’æ davanti a-o naso?
avere qcs. davanti al naso
(= ‘avere qcs. proprio di fronte a sé, senza che ci se ne accorga’)
Come sarebbe a dire che non trovi la bottiglia? Non vedi che ce l’hai davanti al naso?
infiâ o naso da tutte e parte
[iŋˈfjɔu̯ ˈnaːzu da ˈtytˑeː ˈpaːrte]
N’ò za assæ che ti infii o naso da tutte e parte! Aggi a bontæ de stâ inti caxi teu sensa mescciâte inti ciæti di atri!
cacciare il naso dappertutto
infilare il naso dappertutto
ficcare il naso
(= ‘curiosare ovunque nelle faccende altrui’)
Ne ho abbastanza di vederti ficcare il naso dappertutto! Fammi il favore di farti i fatti tuoi senza immischiarti in quelli degli altri!
lasciâse menâ pe-o naso
[laˈʃaːse meˈnaː pɔu̯ ˈnaːzu]
lasciarsi prendere per il naso
(= ‘lasciarsi raggirare’)
locciâ qcs. sotta a-o naso à qcn.
[luˈt͡ʃaː kwarˈkɔːsa ˈsutˑɔu̯ ˈnaːzu de kwarkeˈdyŋ]
A Mariaña a m’à loccou sott’a-o naso i biggetti do conçerto co-o dîme che gh’ea i urtimi che l’ea arrestou pe-a vendia.
sventagliare qcs. sotto il naso a qcn.
(= ‘ostentare qcs. sotto il naso di qcn.’)
Marianna mi ha sventolato sotto il naso i biglietti del concerto dicendomi che erano gli ultimi rimasti in vendita.
mette qcs. sott’a-o naso à qcn.
[ˈmetˑe kwarˈkɔːsa ˈsutˑɔu̯ ˈnaːzu de kwarkeˈdyŋ]
mettere qcs. sotto al naso a qcn.
(= ‘mettere qcs. proprio davanti agli occhi di qcn.’)
qcs. se leze in sciâ ponta do naso de qcn.
[kwarˈkɔːsa se ˈleːze ŋ ˈʃaː ˈpuŋta du ˈnaːzu de kwarkeˈdyŋ]
Sciben che a Michea a l’à fæto de scì co-a testa, se ghe lezzeiva in sciâ ponta do naso ch’a no l’aiva capio ninte de istruçioin che gh’aivimo dæto.
qcs. si legge sulla punta del naso a qcn.
(= ‘un sentimento o una colpa che si vogliono tenere nascosti sono chiaramente visibili dall’espressione di qcn.’)
Nonostante Michela abbia annuito, le si leggeva sulla punta del naso che non aveva capito nulla delle istruzioni che le avevamo dato.
sbatte a pòrta in sciô naso à qcn.
[ˈzbatˑ(e) a(ː) ˈpɔːrta ŋ ˈʃu ˈnaːz(w) a kwarkeˈdyŋ]
sbattere la porta sul naso a qcn.
(= ‘chiudere la porta in faccia a qcn.’)
spussa sott’a-o naso
[ˈspysˑa ˈsutˑ ɔu̯ ˈnaːzu]
puzza sotto il naso
puzza sotto al naso
(= ‘sgradevole atteggiamento di boria e superbia’)
stâ co-o naso pe l’äia
[ˈstaː kuː ˈnaːzu pe l ˈaːja]
O Cristian o s’é ingambou perché o l’à o viçio de stâ delongo co-o naso pe l’äia tanto ch’o cammiña.
stare col naso per aria
(= ‘rimanere con lo sguardo puntato verso l’alto’)
Cristiano si è inciampato perché ha il vizio di stare sempre col naso per aria quando cammina.

naso as part of further idioms

Genoese Italian
drito a-o naso
[ˈdriːt ɔu̯ ˈnaːzu]
Pe arrivâ da l’universcitæ, anæ driti a-o naso e inte çinque menuti ghe sei.
sempre dritto
Per arrivare all’università, andate sempre dritti: in cinque minuti siete lì.

naso as part of communicative phrasemes

Genoese Italian
naso rosso comme un pevion
[ˈnaːzu ˈrusˑu ˈkumˑe ŋ peˈvjuŋ]
naso rosso come un peperone
naso rosso come un pomodoro

Historical phrasemes found in DESGEL

Genoese ancient Genoese
fâne savei o naso
ghe fen ben savej de ciongio o naxo (1747: DESGEL)
ghe ne farò savei o nazo a peizo vêgio (1781: DESGEL)
lasciâse menâ pe-o naso
ro menno pe ro nazo (1642: DESGEL)
so che ti meñi per ro nazo Cicchiña mæ neçça (1772: DESGEL)
naso drito
o l’era un naso drîto, e duro, / tutto desgaibo, comme un zavalì (s. XVII: DESGEL)
naso longo
à bordo retornò con longo naso (1748: DESGEL)
naso stòrto
per questo ghe fan ro nazo torto (1638: DESGEL)
restâ con un parmo de naso
o l’è restao con un parmo de naso (1781: DESGEL)
con un parmo de naso son restou (I m. s. XVII: DESGEL)
«naso a trombetta»

[ZE] O pescio trombetta o ven ciammou coscì pròpio pe-o seu longo naso à trombetta: se fa vedde donca segge a forma do naso segge o scignificato figuou: pe mezo d'unna tromba chi seunna.

[IT] Il pesce trombetta viene chiamato così proprio per il suo lungo naso a trombetta: nel disegno si mostra dunque sia la forma del naso sia il significato figurato mediante una tromba che suona.

[EN] The trumpetfish was named after his long nose (in English too): In the drawing, you, therefore, see the fish’s nose in the figurative shape of a sounding trumpet.

[DE] Der Trompetenfisch verdankt seinen Namen (auch im Deutschen) seiner langen trompetenförmigen Nase. Folglich werden in der Zeichnung sowohl die Form der Nase als auch die übertragene Bedeutung in Form einer spielenden Trompete dargestellt.
© Autelli, Erica / Lusito, Stefano / Konecny, Christine / Toso, Fiorenzo (2018-2021, A-C): With linguistic support by Alessandro Guasoni and drawings by Matteo Merli.
© Autelli, Erica / Konecny, Christine / Guasoni, Alessandro / Imperiale, Riccardo / Lusito, Stefano / Toso, Fiorenzo (2020-2025, D-Z): With drawings by Matteo Merli.
This work is licensed under CC BY-NC-ND 4.0
Login